Kancelaria Ropiński
Zachowek a testament
Zachowek i testament to dwa istotne pojęcia w polskim prawie spadkowym. Wiele osób zastanawia się, czy sporządzenie testamentu może chronić przed obowiązkiem zapłaty zachowku. W artykule tym wyjaśnimy, czym jest zachowek oraz jakie są jego zasady. Omówimy także, czy testament i inne instrumenty prawne mogą skutecznie wykluczyć obowiązek zapłaty zachowku.
01
Co to jest zachowek?
Zachowek to uprawnienie przysługujące zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, które umożliwia im otrzymanie części spadku. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli spadkodawca sporządził testament, w którym pominął wspomnianych bliskich, mogą oni mieć prawo do świadczenia w postaci zachowku.
02
Kto ma prawo do zachowku?
Prawo do zachowku przysługuje zstępnym (dzieciom, a w niektórych przypadkach także wnukom), małżonkowi oraz rodzicom zmarłego, o ile byliby oni powołani do spadku na mocy ustawy. Wysokość zachowku wynosi połowę udziału, który przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Natomiast w przypadku osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy, zachowek wynosi dwie trzecie tego udziału.
03
Kto jest zobowiązany do zapłaty zachowku ?
Spadkobierca, który otrzymał w spadku więcej niż przy dziedziczeniu ustawowym, może być zobowiązany do zapłaty zachowku. Dodatkowo, do zapłaty zachowku może zostać zobowiązany także obdarowany przez spadkodawcę jeszcze za jego życia.
04
Czy testament chroni przed zachowkiem?
Sporządzenie testamentu absolutnie nie wyklucza obowiązku zapłaty zachowku. Nawet jeśli spadkodawca rozporządził swoim majątkiem w testamencie, osoby uprawnione do zachowku wciąż mogą domagać się swojej części. Testament umożliwia rozporządzenie majątkiem zgodnie z wolą spadkodawcy, ale nie eliminuje roszczeń o zachowek.
05
Jak uniknąć zapłaty zachowku?
Istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc w uniknięciu lub ograniczeniu obowiązku zapłaty zachowku:
- Umowa dożywocia
Umowa dożywocia polega na przekazaniu nieruchomości w zamian za zapewnienie dożywotniego utrzymania dla właściciela. Jest to umowa cywilnoprawna, która różni się od darowizny tym, że nieruchomość przekazana w ramach tej umowy nie wchodzi do masy spadkowej. W rezultacie, nieruchomość, którą spadkodawca przekaże na podstawie umowy dożywocia, nie zostanie uwzględniona przy obliczaniu zachowku. Dzięki temu, umowa dożywocia staje się skutecznym narzędziem w unikaniu zapłaty zachowku.
- Zrzeczenie się dziedziczenia
Innym rozwiązaniem jest zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, która polega na porozumieniu między przyszłym spadkodawcą a potencjalnym spadkobiercą. W ramach tej umowy, spadkobierca zrzeka się swojego prawa do dziedziczenia po zmarłym. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje także rezygnację z prawa do zachowku, co dodatkowo zmniejsza ryzyko roszczeń o zachowek.
- Wydziedziczenie
Spadkodawca ma również możliwość wydziedziczenia osoby, która mogłaby dochodzić zachowku. W tym celu należy sporządzić testament, w którym wyraźnie wskazuje się osobę, którą chce się wydziedziczyć. Wydziedziczenie musi jednak być uzasadnione, na przykład poprzez rażące naruszenie obowiązków rodzinnych przez wydziedziczonego. Warto pamiętać, że wydziedziczenie bez podania przyczyny jest co do zasady nieważne i nie eliminuje roszczeń o zachowek.
05
Czy umowa dożywocia wyklucza zachowek?
Jak już wcześniej wspomniano, umowa dożywocia jest jednym ze skutecznych sposobów na wykluczenie zachowku. Nieruchomość przekazana na podstawie umowy dożywocia nie wchodzi do masy spadkowej, co oznacza, że nie jest uwzględniana przy obliczaniu zachowku.
Testament, choć umożliwia spadkodawcy rozdysponowanie majątkiem zgodnie ze swoją wolą, nie zabezpiecza go w pełni przed roszczeniami o zachowek. Aby wyeliminować obowiązek zapłaty zachowku, warto rozważyć zawarcie umowy dożywocia, zrzeczenie się dziedziczenia przez potencjalnych spadkobierców lub wydziedziczenie, oczywiście jeśli spadkodawca będzie miał rzeczywiste i uzasadnione przesłanki do wydziedziczenia spadkobiercy. Potrzebujesz pomocy w zakresie zachowku? Skontaktuj się z nami!
Powyższa informacja nie ma charakteru porady prawnej i nie wyczerpuje w całości omawianego zagadnienia. Każdy przypadek ze względu na swoją specyfikę wymaga indywidualnej analizy.
