Kancelaria Ropiński
Umowa o zakazie konkurencji
Umowa o zakazie konkurencji to istotny element w wielu relacjach pracodawca-pracownik. Szczególnie w przypadku pracowników zajmujących kluczowe stanowiska w firmach. Przepisy te chronią interesy pracodawcy, ale jednocześnie nakładają na pracowników pewne obowiązki i ograniczenia. W artykule omówimy, na czym polega umowa o zakazie konkurencji. Wskażemy, jakie wynagrodzenie/rekompensata przysługuje z tego tytułu. Wymienimy konsekwencje, które mogą wyniknąć z jej naruszenia.
01
Czym jest umowa o zakazie konkurencji?
Umowa o zakazie konkurencji to specjalne porozumienie między pracodawcą a pracownikiem, w którym pracownik zobowiązuje się nie podejmować działań konkurencyjnych wobec swojego pracodawcy. Takie działania mogą obejmować zarówno pracę w firmach konkurencyjnych, jak i zakładanie własnych działalności gospodarczych, które mogłyby negatywnie wpłynąć na interesy obecnego pracodawcy.
Umowa o zakazie konkurencji może obowiązywać w okresie trwania stosunku pracy, ale również i po jego zakończeniu.
02
Zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy
Umowa o zakazie konkurencji obowiązująca w trakcie trwania stosunku pracy zobowiązuje pracownika do powstrzymywania się od działań konkurencyjnych względem pracodawcy, które mogłyby zaszkodzić jego interesom.
Pracownik, który podpisał taką umowę, nie może podejmować pracy na rzecz firm konkurencyjnych ani prowadzić działalności, która mogłaby bezpośrednio rywalizować z działalnością pracodawcy. Naruszenie tego zakazu może skutkować konsekwencjami prawnymi, w tym zwolnieniem dyscyplinarnym oraz koniecznością zapłaty kary umownej, jeśli taka została przewidziana w umowie.
03
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Zakaz konkurencji może obowiązywać także po zakończeniu stosunku pracy. Jest to szczególnie istotne w przypadku pracowników, którzy mają dostęp do wrażliwych informacji, takich jak dane klientów, strategia firmy czy know-how. Tego typu umowę należy szczegółowo uregulować, aby była zgodna z prawem i nie naruszała interesów pracownika.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy musi być ograniczony w czasie – nie może trwać w nieskończoność. Nie powinien przekraczać tzw. rzeczywistej potrzeby pracodawcy. Najczęściej obejmuje okres od kilku miesięcy do 2 lat. Jego długość zależy od charakteru pracy oraz zajmowanego stanowiska pracy. Dodatkowo, pracodawca ma obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia (a właściwie rekompensaty) z tytułu wywiązywania się z rzeczonego zakazu konkurencji po zakończeniu stosunku pracy.
04
Wynagrodzenie za zakaz konkurencji po zakończeniu umowy o pracę
Jednym z kluczowych elementów umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest kwestia wynagrodzenia. Pracodawca zobowiązany jest wypłacić byłemu pracownikowi odszkodowanie. Nie może być ono niższe niż 25% wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymywał przed rozwiązaniem umowy o pracę. Odszkodowanie to jest wypłacane przez cały okres trwania zakazu konkurencji, zwykle w miesięcznych ratach.
Jeżeli pracodawca nie wywiąże się z obowiązku wypłaty wynagrodzenia, umowa o zakazie konkurencji staje się nieważna. Oznacza to, że pracownik nie jest już zobowiązany do przestrzegania zakazu.
05
Kary umowne za naruszenie zakazu konkurencji
Umowa o zakazie konkurencji często przewiduje możliwość nałożenia kary umownej na pracownika w przypadku naruszenia postanowień zakazu. Kara umowna to z góry określona kwota, którą pracownik musi zapłacić, jeśli złamie zasady umowy. Takie kary mogą dotyczyć zarówno okresu trwania stosunku pracy, jak i okresu po jego ustaniu.
Wysokość kary umownej powinna być adekwatna do strat, jakie pracodawca może ponieść w wyniku naruszenia zakazu. Jednakże, sądy często badają zasadność i proporcjonalność takich kar, aby nie były one nadmierne w stosunku do ewentualnych szkód.
06
Kiedy umowa o zakazie konkurencji może być nieważna?
Istnieją pewne sytuacje, w których umowa o zakazie konkurencji może zostać uznana za nieważną. Oto niektóre z nich:
- Brak wynagrodzenia za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy – jak wspomniano wcześniej, jeśli pracodawca nie wypłaca odszkodowania, pracownik nie jest zobowiązany do przestrzegania zakazu.
- Zbyt długi okres zakazu – sądy mogą uznać, że zakaz konkurencji obowiązujący zbyt długo po zakończeniu stosunku pracy jest nieuzasadniony i narusza prawa pracownika.
- Brak precyzyjnych zapisów – jeśli umowa nie precyzuje, jakie dokładnie działania są uznawane za konkurencyjne, może być trudna do egzekwowania w praktyce.
07
Wynagrodzenie a stosunki między przedsiębiorcami
W przypadku umowy o zakazie konkurencji zawieranej między przedsiębiorcami, konieczność wypłaty wynagrodzenia nie zawsze jest obowiązkowa. Zasady te różnią się od przepisów regulujących relacje pracodawca–pracownik. W relacjach między przedsiębiorcami, konieczność wynagrodzenia zależy od zapisów umowy i wzajemnych ustaleń.
W praktyce oznacza to, że:
- Brak obowiązku ustawowego – W przeciwieństwie do sytuacji, gdy pracodawca zawiera umowę o zakazie konkurencji z pracownikami, nie ma przepisu, który automatycznie nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wypłaty wynagrodzenia drugiej stronie umowy o zakazie konkurencji po zakończeniu współpracy. Warunki tej umowy, w tym kwestia ewentualnego odszkodowania, są wynikiem swobodnych negocjacji między stronami.
- Dobrowolność wynagrodzenia – Strony umowy mogą, ale nie muszą, ustalić wynagrodzenie z tytułu zakazu konkurencji. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorcy zgodzą się na zakaz konkurencji bez ustalenia dodatkowego wynagrodzenia, taki zakaz będzie obowiązywał zgodnie z warunkami umowy, nawet jeśli nie przewidziano odszkodowania.
- Umowa jako podstawa – Wynagrodzenie z tytułu zakazu konkurencji między przedsiębiorcami obowiązuje tylko wtedy, gdy umowa wyraźnie to przewiduje. Jeśli umowa nie zawiera zapisu o wynagrodzeniu, podmiot nakładający zakaz konkurencji nie przyzna przedsiębiorcy prawa do domagania się odszkodowania.
Umowa o zakazie konkurencji to narzędzie, które ma na celu chronić interesy pracodawcy, jednocześnie nakładając pewne obowiązki na pracownika. Ważnym elementem takiej umowy jest wynagrodzenie za przestrzeganie zakazu konkurencji po zakończeniu stosunku pracy. Musi być ono odpowiednio uregulowane w umowie. Należy również pamiętać o możliwości nałożenia kar umownych w przypadku naruszenia zakazu. Umowy te winny posiadać cechę proporcjonalności i równowagi w zakresie ochrony interesów pracodawcy w stosunku do praw i możliwości zawodowych pracownika. Masz wątpliwości czy warunki przedstawionej umowy są dla Ciebie korzystne lub czy nie naruszają Twoich praw ? – Skontaktuj się z Nami!
