Kancelaria Ropiński
Urlop na żądanie – co warto wiedzieć?
Urlop na żądanie to forma urlopu, która pozwala pracownikowi na skorzystanie z dni wolnych w nagłych sytuacjach. Jest to elastyczne rozwiązanie. Wiąże się ono jednak z pewnymi ograniczeniami oraz obowiązkami zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy.
W niniejszym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest urlop na żądanie, jakie są jego zasady oraz czy pracodawca ma prawo odmówić jego udzielenia.
01
Co to jest urlop na żądanie?
Urlop na żądanie to forma urlopu przysługującego każdemu pracownikowi, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym. Warto jednak zaznaczyć, że te cztery dni wliczają się w ogólny wymiar urlopu wypoczynkowego, który przysługuje pracownikowi (20 lub 26 dni, w zależności od stażu pracy).
02
Wymiar urlopu na żądanie
Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie w roku kalendarzowym. Dni te są częścią przysługującego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że nie zwiększają ogólnej liczby dni wolnych. Wymiar urlopu na żądanie jest ustalony ustawowo. Nie może być zwiększony ani zmniejszony przez pracodawcę.
Jednocześnie należy pamiętać, że niewykorzystany urlop nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy. Oznacza to, że bez względu na fakt korzystania lub nie w danym roku z urlopu na żądanie, w każdym kolejnym przysługują nam również 4 dni urlopu na żądanie.
03
Czy urlop na żądanie jest płatny?
Tak. Urlop na żądanie jest płatny. Pracownik, który korzysta z urlopu na żądanie, otrzymuje wynagrodzenie tak, jak za normalne dni urlopu wypoczynkowego. Nie traci on zatem żadnych przywilejów finansowych, nawet jeśli zgłosi potrzebę urlopu na żądanie w krótkim czasie przed planowanym dniem wolnym.
04
Jak zgłosić urlop na żądanie?
Zgłoszenie urlopu na żądanie jest stosunkowo proste. Pracownik musi poinformować pracodawcę o swojej decyzji. Powinien zrobić to najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, przed rozpoczęciem pracy. Forma zgłoszenia nie jest ściśle określona w przepisach. Oznacza to, że może to być zarówno forma telefoniczna, mailowa, jak i osobisty kontakt z pracodawcą. Jednakże każda firma może wprowadzić własne zasady dotyczące formy informowania o chęci skorzystania z urlopu na żądanie.
05
Czy pracodawca ma prawo odmówić urlopu na żądanie?
W teorii, pracodawca powinien udzielić urlopu na żądanie. Jest to bowiem prawo każdego pracownika. Jednak istnieją pewne sytuacje, w których pracodawca ma prawo odmówić udzielenia tego urlopu.
Kiedy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie?
Kodeks pracy nie precyzuje bezpośrednio sytuacji, w których pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie. Niemniej jednak orzecznictwo i praktyka pokazują, że odmowa może być uzasadniona w szczególnych przypadkach, takich jak:
- Niezbędność pracownika na danym stanowisku: Jeśli obecność pracownika jest kluczowa dla funkcjonowania firmy w danym dniu (np. podczas ważnego projektu lub awarii), pracodawca może odmówić udzielenia urlopu.
- Nagłe okoliczności: W przypadku, gdy istnieją nadzwyczajne okoliczności (np. powódź, katastrofa lub inna sytuacja kryzysowa w firmie), pracodawca ma prawo odmówić urlopu.
- Brak możliwości zapewnienia zastępstwa: Jeśli pracownik pełni kluczową rolę i nie ma możliwości zorganizowania jego zastępstwa na czas nieobecności, pracodawca może uznać, że jego obecność w pracy jest niezbędna.
- Nadużycie prawa do urlopu na żądanie poprzez jego zgłoszenie w okolicznościach nie wynikających z rzeczywistej potrzeby pracownika, np. nieformalny protest pracowników, działających w zmowie co do tego, że w tym samym czasie zgłoszą urlop na żądanie u tego samego pracodawcy.
06
Jakie są konsekwencje odmowy urlopu na żądanie?
Odmowa udzielenia urlopu na żądanie powinna być zawsze odpowiednio uzasadniona przez pracodawcę. Pracownik nie może jednak skorzystać z urlopu na żądanie wbrew decyzji pracodawcy. Jeśli pomimo braku zgody na urlop pracownik nie stawi się do pracy, pracodawca może uznać to za nieobecność nieusprawiedliwioną. Doprowadzić to może do konsekwencji dyscyplinarnych, w tym nawet do zwolnienia pracownika z pracy.
Urlop na żądanie to elastyczna forma urlopu, która umożliwia pracownikowi skorzystanie z dni wolnych w nagłych sytuacjach. Przysługuje w wymiarze 4 dni w ciągu roku. Co do zasady pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu na żądanie, jednak w wyjątkowych przypadkach, może odmówić jego udzielenia. Urlop na żądanie jest płatny. Oznacza to, że pracownik nie ponosi strat finansowych korzystając z tego przywileju.
