Kancelaria Ropiński

Tymczasowe aresztowanie

Tymczasowe aresztowanie to jeden ze środków zapobiegawczych mający na celu zapewnienie prawidłowego przebiegu toczącego się postępowania karnego. W katalogu stosowanych środków zapobiegawczych znanych procedurze karnej jest to jednak najbardziej dolegliwy środek z uwagi na jego izolacyjny charakter, a mimo to obserwacje przebiegu postępowań karnych skutkują wnioskiem autora, iż środek ten, choć winien być stosowany tylko w wyjątkowych wypadkach oraz wtedy, gdy inne środki są niewystarczające, w rzeczywistości stosowany jest niezwykle często.

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie przesłanek stosowania tego środka zapobiegawczego, sytuacji, w których winno nastąpić wyłączenie stosowania tego środka zapobiegawczego a także zwrócenie uwagi na prawa tymczasowo aresztowanego.

01 TYMCZASOWE ARESZTOWANIE - PRZESŁANKI STOSOWANIA

Stosowanie przez Sąd środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, musi być uzasadnione zaistnieniem przesłanek wymienionych w art. 249, jak i art. 258 k.p.k.

W zakresie przesłanek ogólnych należy wskazać:

zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania – w przypadkach, gdy inne środki zapobiegawcze są niewystarczające,
wyjątkowo w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa,
można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony/podejrzany popełnił przestępstwo.

Wśród przesłanek szczególnych wyróżnia się:

uzasadnioną obawę ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza gdy nie można ustalić jego tożsamości lub nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,
uzasadnioną obawę, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne,
potrzebę zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania z uwagi na grożącą oskarżonemu surową karę.

02 TYMCZASOWE ARESZTOWANIE - PROCEDURA

Decyzja o tymczasowym aresztowaniu jest podejmowana przez sąd na wniosek prokuratora. Procedura ta obejmuje kilka kroków:

Złożenie wniosku przez prokuratora – prokurator składa wniosek do Sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania, uzasadniając potrzebę jego zastosowania,
Posiedzenie Sądu – sąd na podstawie przedstawionego wniosku Prokuratora ocenia potrzebę stosowania środka w stosunku do podsądnego i uwzględnienia stanowisko obrońcy,
Wydanie postanowienia – sąd wydaje postanowienie o zastosowaniu lub odmowie zastosowania tymczasowego aresztowania.

03 TYMCZASOWE ARESZTOWANIE - CZAS TRWANIA

Tymczasowe aresztowanie nie może trwać bez końca. Początkowy okres aresztowania wynosi zwykle do trzech miesięcy. Sąd może jednak przedłużyć ten okres wtedy, gdy zachodzą ku temu ważne przesłanki. Maksymalny czas trwania tymczasowego aresztowania do chwili wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć dwóch lat.

04 Środki zapobiegawcze alternatywne do tymczasowego aresztowania

Zastosowanie tymczasowego aresztowania powinno być ostatecznością. Przed jego zastosowaniem sąd powinien rozważyć możliwość użycia innych, mniej dotkliwych środków zapobiegawczych, takich jak np.:

Dozór policji – podejrzany/oskarżony jest zobowiązany do regularnego zgłaszania się w jednostce policji.
Zakaz opuszczania kraju – podejrzany/ oskarżony nie może wyjeżdżać poza granice państwa.
Poręczenie majątkowe – podejrzany/oskarżony lub osoba trzecia wpłaca określoną sumę pieniędzy jako gwarancję stawiennictwa na wezwania sądu.
Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego – stosowany głównie w przypadku przestępstw przeciwko osobom wspólnie zamieszkującym.

05 Prawa tymczasowo aresztowanego

Omawiając wymieniony środek zapobiegawczy należy zwrócić uwagę na prawa podejrzanego/oskarżonego, w tym na najważniejsze jego prawo – prawo do obrony. O ile bardzo istotna jest rola obrońcy w okresie od zatrzymania do czasu posiedzenia aresztowego, o tyle równie ważna będzie pomoc obrońcy na dalszym etapie, tzn. wtedy, kiedy Sąd już zadecydował o tym by w stosunku do podejrzanego/oskarżonego zastosować izolacyjny środek zapobiegawczy. Na tym dalszym etapie obrona praw osadzonego polegać może m.in. na zażaleniu postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania lub postanowienia o przedłużeniu stosowania tego środka, zasadnym również często okazuje się złożenie wniosku o zmianę środka zapobiegawczego.

06 TYMCZASOWE ARESZTOWANIE - SKUTKI

Tymczasowe aresztowanie ma poważne konsekwencje zarówno dla osadzonego, jak i dla jego otoczenia. Poza izolacją od społeczeństwa może prowadzić do utraty pracy i problemów rodzinnych oraz zdrowotnych. Dlatego tak ważne jest, aby było stosowane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach i na ściśle określonych warunkach.

Tymczasowe aresztowanie jako izolacyjny środek zapobiegawczy, winno być stosowane w szczególnie określonych sytuacjach, przy spełnieniu przesłanek wymienionych w kodeksie postępowania karnego. Właśnie z uwagi na dolegliwość tego środka winno się go stosować wyjątkowo i tylko wtedy, gdy inne środki zapobiegawcze są niewystarczające. Potrzebujesz pomocy w zakresie tymczasowego aresztowania – skontaktuj się z nami!

Powyższa informacja nie ma charakteru porady prawnej i nie wyczerpuje w całości omawianego zagadnienia. Każdy przypadek ze względu na swoją specyfikę wymaga indywidualnej analizy.